nl-NL

SELECT LOCATION AND LANGUAGE

De eerste officiële mountainbikeroutes van de vernieuwde routes op de Utrechtse Heuvelrug dateren van 2015. Wat begon met koudwatervrees vanuit beheerders en overheden, groeide uit tot een voorbeeld van samenwerking tussen vrijwilligers, terreinbeheerders en mountainbikers. We gingen op pad met Rein Zwaan, teamleider van Staatsbosbeheer en Marten Hoffmann van stichting MTB Utrechtse Heuvelrug.

De Heuvelrug

Patrick Jansen werd in de arm genomen om de nieuwe routes op de Utrechtse Heuvelrug te realiseren. Vanuit Staatsbosbeheer was het Rein Zwaan die het project begeleidde.

De aanvankelijke scepsis over de impact van mountainbiken op natuur en andere recreanten werd doorbroken toen beheerders met eigen ogen zagen dat het om smalle, verantwoorde paden ging. Dat inzicht leidde tot de aanleg van een robuust netwerk, waarbij routes dicht bij bestaande infrastructuur bleven.

Beheer en aanpassing: routes in beweging

Desondanks is routebouw geen statisch proces. Het netwerk evolueert voortdurend, zowel technisch als qua ligging. Dankzij jarenlange ervaring worden routes nu met meer aandacht voor afwatering en duurzaamheid aangelegd.

 

“Als je een route moet aanleggen, dan ligt hij gemeten echt vlak. Het ligt altijd op één oor. Zeker in het begin, waardoor je een goede afwatering krijgt.”
— Rein Zwaan

Door routes droog te houden, wordt erosie voorkomen. Toch dwingen steeds frequentere weersextremen – van verzadigde bodems tot intense droogte – tot voortdurende aanpassingen. Soms wordt een route iets opgeschoven, verhoogd, of tijdelijk afgesloten met een omleiding. Veiligheid en natuurbehoud gaan daarbij hand in hand.

Duurzaamheid: natuurlijk materiaal en slimme oplossingen

Duurzaam routebeheer betekent ook slimme materiaalkeuzes. Zo wordt er geëxperimenteerd met het ingraven van houtschijven om erosie tegen te gaan.

 

“Dat idee is geboren op een IMBA-summit. We gebruiken boomstammen van bijvoorbeeld Douglas hout, wat anders zou worden afgevoerd maar nu wordt ingezet in het terrein.”
— Rein Zwaan

Ook ecologisch wordt er geleerd: de gaten voor waterafvoer werden eerst negatief gezien door beheerders, maar het water dat in deze speciaal ontworpen watergaten blijft staan, blijkt waardevol voor amfibieën en andere dieren, vooral in tijden van droogte. 

Vrijwilligers: de ruggengraat van het netwerk

Zonder vrijwilligers zou het huidige routenetwerk ondenkbaar zijn. De Heuvelrug kent een hechte en betrouwbare groep die zich met hart en ziel inzet voor aanleg en onderhoud.

“Wij hebben een superfijne ploeg mensen die dat met hart en ziel doet. Dat is niet overal zo in Nederland.”
— Rein Zwaan

“Voor heel veel mensen die nu nog steeds in die groep zitten geld... dit is mijn route. Ik heb hier iets aan geschept, letterlijk.”
— Marten Hoffmann, Stichting MTB Utrechtse Heuvelrug

 

De betrokkenheid van de vrijwilligers – vaak zelf fervent mountainbiker – zorgt voor snelle signalering van problemen en directe actie. Door de langdurige betrokkenheid voelt het netwerk als iets eigens van de community. Er ontstaat respect voor het landschap en respect voor elkaars zienswijzen. De beheerder leert van de mountainbiker, de mountainbiker van de beheerder. En het belangrijkste – er komt begrip en communicatie onderling. 

Vignetten: financiering en eigenaarschap

Onderhoud en aanleg kost geld. De begroting van veel beheerders schiet tekort en financiering uit andere bronnen is een must. Het vignet is één van de grote succes factoren op de Heuvelrug.

Het mountainbikevignet op de Utrechtse Heuvelrug is niet alleen een manier om geld in te zamelen voor onderhoud en natuurprojecten, maar draagt ook bij aan betrokkenheid.

 

“In 2023 hebben we 55.000 vignetten verkocht.”
— Marten Hoffmann

Dat geld komt deels ten goede aan natuurherstel, de biodiversiteit en experimenten zoals klimaatbestendig bosbeheer. Voor Staatsbosbeheer maakt dit een groot verschil.

Mountainbikers worden via het vignet dus niet alleen gebruiker, maar ook medeverantwoordelijk voor het gebied. En dat betaalt zich uit in wederzijds vertrouwen en samenwerking.

 

“Met die mountainbikers is dat fantastisch geregeld. Wij worden echt helemaal ontzorgd.”

— Rein Zwaan

Conflicten en perceptie: tussen realiteit en beeldvorming

Hoewel het mountainbike-imago flink is verbeterd, blijft perceptie een gevoelig punt. Gravelbikers worden bijvoorbeeld regelmatig aangezien voor mountainbikers. En die gravelbikers zijn nieuw in het gebied, zijn nog niet gewend aan de geldende gedragscodes en dat kan leiden tot oneerlijke kritiek aan het adres van de mountainbiker.

“Voor de gemiddelde wandelaar is iemand die niet op de weg fietst een mountainbiker.”
— Rein Zwaan

 

Die toegenomen recreatiedruk, deels gevoed door digitale platforms zoals Komoot en Strava, zorgt voor nieuwe uitdagingen in de regulering en handhaving.

 

“We hebben als stichting elk pad hier in het gebied handmatig op Komoot aangepast.”
— Marten Hoffmann

Terwijl we foto’s maken, blijven er steeds een jongen en zijn moeder bij ons in de buurt. Even later staan we buiten en al snel blijkt dat Tom herkend is door de jongen, die Nederlands blijkt te zijn. Zijn moeder vraagt om een handtekening en een kort praatje later vervolgen wij onze weg. We dalen af naar Grivegnée, dwars door woonwijken, over paadjes, asfalt en kasseien. De beklimmingen die volgen zijn ongenadig. Maar, als je omhoog gaat volgt uiteraard ook een downhill en een heerlijk flowy voorbeeld volgt in het bos van Beyne. Al worden we direct erna alweer afgestraft, met een flinke kuitenbijter waar ons Maastrichtse vlindertje even zijn tanden laat zien.

De bereidheid van vrijwilligers om ook op dit vlak verantwoordelijkheid te nemen, versterkt de positie van mountainbikers als volwaardige en zorgzame recreantengroep.

Beleidsuitdagingen en toekomstvisie

De aanleg van nieuwe routes is steeds lastiger door strengere regelgeving en versnipperd eigendom van gronden. Toch blijft de Utrechtse Heuvelrug een schoolvoorbeeld van hoe sport en natuur kunnen samengaan. De sleutel? Wederzijds respect, kennisdeling en samenwerking.

“De mountainbikers zijn voor ons super betrouwbaar gebleken. En daarom willen wij dat ook naar hen zijn.”
— Rein Zwaan

Het resultaat

Rij over de routes in deze omgeving en je snapt waarom dit zo’n succes is. Er is een grote verscheidenheid aan paden, die fantastisch zijn aangelegd. Je kunt je hier helemaal uitleven, op speciaal aangelegde paden, die iedere wens om van het pad te gaan als sneeuw voor de zon zullen doen verdwijnen. De manier van werken en de opgedane kennis is van grote waarde voor andere projecten in binnen- en buitenland. Er komt flink wat kijken bij het maken van een mountainbike route, met alle wet- en regelgeving en tal van andere factoren. Het eindresultaat – samen genieten van de natuur op een duurzame route, veel beter wordt het niet. 

Een voorbeeld waar een goede samenwerking toe kan leiden. De recreant, de beheerder en de natuur winnen hier. 

Shimano Trailborn

Er is ruim 9 miljoen euro gestort in het Trailborn Fonds, een initiatief dat gericht is op de aanleg en verbetering van mountainbiketrails wereldwijd. Met dit project wil Shimano bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van de sport, door samenwerking met lokale gemeenschappen, trailbouwers en overheden. Het doel is niet alleen om meer en betere trails aan te leggen, maar ook om verantwoord gebruik van natuurgebieden te stimuleren en de sociale en economische waarde van het mountainbiken te vergroten. Een positieve impact op mens en planeet dus. Meer over Trail Born lezen?

Meer over Shimano Trailborn Fonds
Meer over de heuvelrug

Over ‘local & beyond’

In deze reeks verhalen gaan Nas-Raddine Touhami en Irmo Keizer op stap op de mountainbike met diverse gastrijders. We zoeken het dichtbij huis op zoek naar uitdaging en bovenal plezier. De routes zijn veelzijdig, vaak voorzien van een historisch tintje, maar vooral inspirerend.

Gerelateerde verhalen

View All

OVER ONS

ONDERSTEUNING

VIND PRODUCTEN

BLIJF OP DE HOOGTE

nl-NL

DEZE WEBSITE GEBRUIKT COOKIES OM JOUW GEBRUIKERSERVARING TE VERBETEREN.
Klik op “Ik ga akkoord” of op een link om deze cookies te accepteren. Lees ons privacybeleid om meer te weten over hoe wij cookies gebruiken.