Patrick Jansen werd in de arm genomen om de nieuwe routes op de Utrechtse Heuvelrug te realiseren. Vanuit Staatsbosbeheer was het Rein Zwaan die het project begeleidde.

De aanvankelijke scepsis over de impact van mountainbiken op natuur en andere recreanten werd doorbroken toen beheerders met eigen ogen zagen dat het om smalle, verantwoorde paden ging. Dat inzicht leidde tot de aanleg van een robuust netwerk, waarbij routes dicht bij bestaande infrastructuur bleven.

Desondanks is routebouw geen statisch proces. Het netwerk evolueert voortdurend, zowel technisch als qua ligging. Dankzij jarenlange ervaring worden routes nu met meer aandacht voor afwatering en duurzaamheid aangelegd.

“Als je een route moet aanleggen, dan ligt hij gemeten echt vlak. Het ligt altijd op één oor. Zeker in het begin, waardoor je een goede afwatering krijgt.”
— Rein Zwaan

Duurzaam routebeheer betekent ook slimme materiaalkeuzes. Zo wordt er geëxperimenteerd met het ingraven van houtschijven om erosie tegen te gaan.

“Dat idee is geboren op een IMBA-summit. We gebruiken boomstammen van bijvoorbeeld Douglas hout, wat anders zou worden afgevoerd maar nu wordt ingezet in het terrein.”
— Rein Zwaan

Zonder vrijwilligers zou het huidige routenetwerk ondenkbaar zijn. De Heuvelrug kent een hechte en betrouwbare groep die zich met hart en ziel inzet voor aanleg en onderhoud.

“Wij hebben een superfijne ploeg mensen die dat met hart en ziel doet. Dat is niet overal zo in Nederland.”
— Rein Zwaan

“Voor heel veel mensen die nu nog steeds in die groep zitten geld... dit is mijn route. Ik heb hier iets aan geschept, letterlijk.”
— Marten Hoffmann, Stichting MTB Utrechtse Heuvelrug

De betrokkenheid van de vrijwilligers – vaak zelf fervent mountainbiker – zorgt voor snelle signalering van problemen en directe actie. Door de langdurige betrokkenheid voelt het netwerk als iets eigens van de community. Er ontstaat respect voor het landschap en respect voor elkaars zienswijzen. De beheerder leert van de mountainbiker, de mountainbiker van de beheerder. En het belangrijkste – er komt begrip en communicatie onderling. 

Onderhoud en aanleg kost geld. De begroting van veel beheerders schiet tekort en financiering uit andere bronnen is een must. Het vignet is één van de grote succes factoren op de Heuvelrug.

Het mountainbikevignet op de Utrechtse Heuvelrug is niet alleen een manier om geld in te zamelen voor onderhoud en natuurprojecten, maar draagt ook bij aan betrokkenheid.

“In 2023 hebben we 55.000 vignetten verkocht.”
— Marten Hoffmann

Dat geld komt deels ten goede aan natuurherstel, de biodiversiteit en experimenten zoals klimaatbestendig bosbeheer. Voor Staatsbosbeheer maakt dit een groot verschil.

Mountainbikers worden via het vignet dus niet alleen gebruiker, maar ook medeverantwoordelijk voor het gebied. En dat betaalt zich uit in wederzijds vertrouwen en samenwerking.

“Met die mountainbikers is dat fantastisch geregeld. Wij worden echt helemaal ontzorgd.”

— Rein Zwaan

Hoewel het mountainbike-imago flink is verbeterd, blijft perceptie een gevoelig punt. Gravelbikers worden bijvoorbeeld regelmatig aangezien voor mountainbikers. En die gravelbikers zijn nieuw in het gebied, zijn nog niet gewend aan de geldende gedragscodes en dat kan leiden tot oneerlijke kritiek aan het adres van de mountainbiker.

“Voor de gemiddelde wandelaar is iemand die niet op de weg fietst een mountainbiker.”
— Rein Zwaan

Die toegenomen recreatiedruk, deels gevoed door digitale platforms zoals Komoot en Strava, zorgt voor nieuwe uitdagingen in de regulering en handhaving.

“We hebben als stichting elk pad hier in het gebied handmatig op Komoot aangepast.”
— Marten Hoffmann

De aanleg van nieuwe routes is steeds lastiger door strengere regelgeving en versnipperd eigendom van gronden. Toch blijft de Utrechtse Heuvelrug een schoolvoorbeeld van hoe sport en natuur kunnen samengaan. De sleutel? Wederzijds respect, kennisdeling en samenwerking.

Er is ruim 9 miljoen euro gestort in het Trailborn Fonds, een initiatief dat gericht is op de aanleg en verbetering van mountainbiketrails wereldwijd. Met dit project wil Shimano bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van de sport, door samenwerking met lokale gemeenschappen, trailbouwers en overheden. Het doel is niet alleen om meer en betere trails aan te leggen, maar ook om verantwoord gebruik van natuurgebieden te stimuleren en de sociale en economische waarde van het mountainbiken te vergroten. Een positieve impact op mens en planeet dus. Meer over Trail Born lezen?