Julie Cornelius helpt al tientallen jaren vrouwen over de hele wereld om de kracht van het mountainbiken te ontdekken, maar haar eerste bezoek aan het Koninkrijk Bhutan was een unieke les in de kracht van vriendschap. Dit afgelegen, bergachtige land heeft slechts een handjevol fietsers, maar is in potentie een voorbeeld van hoe je een fietscultuur kunt ontwikkelen die gelijkwaardig, versterkend en inspirerend is.

Nu ze weer thuis is in Moab, in de Amerikaanse staat Utah, deelt Julie het verhaal van haar Bhutaanse avontuur met ons.

Bhutan heeft veel bergen, maar niet veel mountainbikers. Onder de ongeveer 30 serieuze mountainbikers uit dit afgelegen, ingesloten en zeer mysterieuze land zijn bijna geen vrouwen. Dat heeft een aantal uiteenlopende redenen - fietsen en onderdelen zijn moeilijk te krijgen, mensen hebben niet veel vrije tijd voor buitenactiviteiten - maar de grootste factor is waarschijnlijk de cultuur. Er is hier geen barrière of vooroordeel tegen vrouwen die extreme sporten beoefenen, maar het is meer dat Bhutan een uitzondering is. Het is een plek die honderden jaren afgesloten is geweest van de buitenwereld en niet is overspoeld met beelden en voorbeelden over hoe de rest van de wereld zich gedraagt. Het idee van vrouwen op een mountainbiken wordt niet gecensureerd of onderdrukt, maar het bestaat gewoon niet in de hoofden van de meeste mensen.

Mijn organisatie World Ride wil daar verandering in brengen. We proberen vrouwen over de hele wereld kansen te bieden door middel van de mountainbikesport: door ze op te leiden tot fietsgids en ook door ze deel te laten nemen aan gemeenschappelijke ritten. Ik geloof diep in de transformerende kracht van vrouwen op mountainbikes. Niet alleen voor henzelf, of voor de sociale en economische voordelen die een baan als fietsgids met zich mee kan brengen, maar ook om rijders over de hele wereld uit te dagen en te inspireren. Als je naar een afgelegen land gaat voor de MTB-tocht van je leven en je wordt begeleid door een bekwame, goed geïnformeerde, lokale vrouwelijke fietsgids, dan denk ik dat je ervaring van dat land daardoor veel kleurrijker wordt. Ik heb het zien gebeuren in Nepal, Guatemala, Peru, Lesotho... en hopelijk binnenkort in Bhutan.
 

Maar ik was niet voorbereid op de adembenemende schoonheid van Bhutan. De vlucht naar Paro is op zich al een avontuur, want het kleine vliegtuigje duikt steil naar beneden en vliegt gevaarlijk dicht langs de Himalaya-heuvels voordat het op een paar meter boven de landingsbaan 180 graden draait om te landen. Het is een vlucht waar klaarblijkelijk wereldwijd slechts 50 piloten vaardig genoeg voor worden geacht.

Die bergen bepalen de aanblik van Bhutan. De beboste hellingen van de Himalaya strekken zich uit in alle richtingen en beslaan meer dan 70% van het hele land. Ze hebben een diepe spirituele betekenis voor de Bhutaanse bevolking, waarbij niemand toestemming krijgt om hoger dan 4250 meter te klimmen uit angst dat ze de goden zullen verstoren. Het is frustrerend nieuws voor bergbeklimmers, maar het zorgt ervoor dat honderden kilometers aan oude wandelpaden, dierensporen en wilde, ongerepte singletracks beschikbaar zijn voor avontuurlijke mountainbikers. (daarbij helpt het overigens dat de koning van Bhutan zelf ook een fanatieke mountainbiker is!). Je kunt paden rijden waarbij je 3000 meter afdaalt op een afstand van 25 km, en onderweg alleen een lint van wapperende gebedsvlaggen of een nieuwsgierige hond tegenkomt, als enige herinnering aan het feit dat hier überhaupt iemand anders woont. Daarom maken steeds meer avontuurlijke rijders de reis naar Bhutan.

En het is ook wat mij inspireerde om hier naartoe te komen. Tijdens een World Ride-reis naar Nepal een paar jaar geleden, kwam ik in contact met Pelden Dorji, de eigenaar van Bhutan Rides en de drijvende kracht achter de kleine, maar machtige MTB-scène van Bhutan. Hij was enthousiast om het World Ride-verhaal in zijn land in praktijk te brengen en daarom zijn we gaan samenwerken. Hij is net zo gepassioneerd als ik over het creëren van een Bhutaanse bikecultuur die los staat van oude, afgezaagde patriarchale ideeën, en waar vrouwelijke bikers een gelijkwaardige rol kunnen spelen.

Dus kwam ik begin december aan in de hoofdstad Thimphu met een jetlag, vol verwachting en een grote klus om te klaren. Mijn crew bestond uit de Amerikaanse filmmaker Colleen Maes, avonturenfotograaf Leslie Kehemeir en MTB-journalist Tim Wild, die allemaal van plan waren om de eerste beelden van vrouwelijke mountainbikers in Bhutan vast te leggen op film en in gedrukte vorm. We waren gekomen met twee nieuwe full-suspension Marin-bikes, tassen vol met Shimano-kleding en Lazer-helmen, en geen idee wat er zou gaan gebeuren. Maandenlang plannen en overleggen is één ding, maar ergens ter plaatse zijn is iets anders. Zouden de vrouwen die we hadden geselecteerd wel komen opdagen? Zouden ze echt geïnteresseerd zijn en tijd willen spenderen om mountainbikers te worden? Niets is zo erg als een blanco pagina...

Maar toen ik ter plaatse op een kleine betonnen pleintje net voor het hotel zat, had ik een van de beste mountainbike-ervaringen die ik ooit heb gehad, terwijl ik nog geen meter had gefietst. De vier lokale vrouwen die zo geïntrigeerd waren dat ze ons wilden ontmoeten, waren Dawa, Khusala, Tshering Dolkar en Tshering Zam. Ze hadden allemaal vrij genomen van werk en familieverplichtingen om ons te ontmoeten en ze leken de eerste paar minuten net zo nerveus als ik.

Zodra we twee enorme kartonnen dozen tevoorschijn haalden met de nieuwe Marin mountainbikes erin en we de vrouwen uitnodigden om ze uit te pakken, was het alsof er een knop omging. Ze stortten zich als een F1-pitcrew op de fietsen en met een beetje hulp van mij kant en een paar inbussleutels, ging ons prille MTB-team aan de slag - pedalen monteren, balhoofdlagers afstellen, remschijven en zadels monteren en lachen om elke bout die een ontvelde knokkel opleverde. Geen zenuwen, geen culturele barrières, gewoon een groep vrienden die een klus moesten klaren. Na een paar uur stonden er twee gloednieuwe mountainbikes in de zon te schitteren, klaar om te worden uitgelaten.

Onze vier vriendinnen stonden nog helemaal aan het begin van hun fietsavontuur. Khusala was de enige die als kind had gefietst, en Tshering Zam had pas een week voordat wij aankwamen voor het eerst geprobeerd om te fietsen. Maar dat gaf mij de kans om iets te doen waar ik van hou, namelijk mensen helpen die de allereerste stapjes te zetten. Ik ben al heel lang fietsgids en coach en heb met honderden verschillende mensen gereden. Maar ik krijg nog steeds een enorme kick van die eerste ontdekkingsmomenten wanneer nieuwe fietsers voor het eerst de vrijheid ervaren die fietsen met zich meebrengt. Terwijl ik keek naar deze vier beginnende fietsers die langzaam over het plein rolden, die de eerste hobbels en valse starts overleefden, naast elkaar renden en elkaar aanmoedigden, werd ik herinnerd aan het feit dat dit werk altijd de moeite waard is en dat altijd zal blijven.

Na onze eerste sessie op het plein stapten we allemaal in een busje en namen we onze nieuwelingen mee naar een paar glooiende zandpaden boven de stad, onder het toeziend oog van een reusachtige gouden boeddha. Ik begon met het aanleren van wat meer technische vaardigheden - lichaamshouding op de fiets, soepel remmen en gewicht verplaatsen in de bochten. Hun energie was aanstekelijk, het geschreeuw van vreugde en gelach schalde over de heuvels, terwijl we uitgeput en onder het stof, maar totaal geïnspireerd de zonsondergang tegemoet rolden.

Voor de meesten van ons is tijd op de fiets een ontsnapping uit de sleur het dagelijkse leven. Ik zou graag willen dat het voor deze vrouwen ook zo voelt, maar het moet ook iets meer zijn. Bhutan is een arm land en veel jongeren vertrekken naar Australië of elders voor betere economische kansen. Naarmate meer en meer internationale bikers hier komen, het netwerk van trails groeit en de industrie zich ontwikkelt, denk ik dat het van vitaal belang is dat vrouwen een belangrijke en zichtbare rol spelen. Maar het is een flinke uitdaging om aan onze vier vrijwilligers te vragen om de tijd te vinden om op hoog niveau te leren fietsen, honderden kilometers aan trails te verkennen en de menselijke vaardigheden en technische kennis te ontwikkelen om een professionele gids te zijn. Ik had het geluk om wat tijd met elk van hen thuis door te brengen en hun families te ontmoeten. Hun vastberadenheid en positiviteit was voor mij een lesje in nederigheid. Elk van hen zette zich 100% in en ze namen de tijd om vooruitgang te boeken, zelfs als ze onder tijdsdruk stonden van hun werk of het opvoeden van hun kinderen.

Omdat Pelden en ik ondertussen een groep Amerikaanse bikers aan het begeleiden waren op een memorabele tocht over endurotrails in Bhutan, zagen we de vrouwen pas acht dagen later weer. Deze enduro-tocht was bedoeld om geld in te zamelen voor World Ride. Hopelijk zullen toekomstige tochten worden begeleid door deze dames. Toen we later die week weer in Paro met onze vier vriendinnen werden herenigd, stond ik verbaasd. Ze hadden elke dag om de beurt twee uur op de fiets geoefend. Ze hadden videoclips gemaakt op hun mobiele telefoons en we zagen ze rijden in de steegjes achter hun huizen en op stukken onverhard terrein. Ze hadden in een paar dagen meer vooruitgang geboekt dan ik voor mogelijk had gehouden. Tshering Zam, die een paar dagen geleden nog moeite had om langer dan een paar seconden rechtop te blijven, stond nu zelfverzekerd op haar pedalen en draaide brede lussen met een grote grijns op haar gezicht.

We kwamen weer bij elkaar bij een koffiezaakje, maakten ons klaar en begonnen te fietsen. Alle vier konden ze me prima volgen, op de juiste afstand van elkaar, en met snelheid van een hoge stoep afrollen, waarbij ze in de juiste houding stonden om de klap met hun onderarmen op te vangen. Ze konden allemaal met vertrouwen remmen en stoppen en ook op hun pedalen staan. Het idee dat ze op een dag een toergroep zouden kunnen begeleiden op een snelle steile route door de bossen boven ons, leek ineens volledig haalbaar. Zelfs nu, maanden later, sturen ze me nog steeds filmpjes van hun vorderingen.

We hebben samen slechts een paar kleine stapjes gezet, maar ik kan niet anders dan optimistisch zijn en hopen dat die stapjes op een dag tot iets spectaculairs zullen leiden. Niet omdat ik iets bijzonders heb gedaan, maar omdat ik deze vrouwen heb laten zien waartoe ze in staat zijn en ze het idee heb gegeven dat ze alles aankunnen.