De dagen worden langer en de temperatuur vliegt omhoog. Tijd om je fiets weer uit de schuur te halen en hem klaar te maken voor het komende fietsseizoen. Of je nu de hele winter op de bank hebt gehangen of af en toe het gure weer hebt getrotseerd, het is belangrijk om je fiets aan het begin van elk seizoen te controleren zodat alles in orde is als je weer de weg op gaat.

Als je de volgende korte checklist voor de belangrijkste onderdelen - remmen, schakelsysteem, ketting en banden - afwerkt, dan weet je zeker dat je fiets klaar is voor nieuwe avonturen in de lente en de zomer. Neem nu even de tijd om je fiets grondig te controleren zodat later in het seizoen kleine technische mankementen geen grote problemen gaan veroorzaken.

Gebruik een kettingslijtage-indicator om te bepalen of de ketting is uitgerekt of dat hij nog een tijdje mee kan. Een versleten ketting zorgt voor meer slijtage aan andere (duurdere) onderdelen zoals kettingbladen en cassettes. Controleer daarom regelmatig je ketting gedurende het seizoen en vervang hem indien nodig. Controleer bovendien of de ketting schoon is. Je hebt je fiets toch niet weggezet zonder de ketting schoon te maken? Als dat wel zo is, maak hem dan schoon met een borstel en ontvetter. Smeer de ketting daarna opnieuw met een kettingsmeermiddel voor fietsen. Een waterbestendig smeermiddel zoals Motorex Road Strong Chain Lube is uitstekend geschikt voor de wisselende weersomstandigheden en modderige wegen in het voorjaar.

Voordat je de ketting gaat smeren, moet je hem eerst schoon en droog maken. Gebruik een borstel en warm zeepwater of een biologische ontvetter zoals de Motorex Bike Chain Degreaser Spray om aangekoekt vuil te verwijderen. Spoel de ketting af met water en droog hem daarna onmiddellijk met een doek of een luchtcompresssor. Het is essentieel om de ketting goed te drogen omdat vocht kan zorgen voor oxidatie en roestvorming.

Als de ketting schoon en droog is, pak je een flesje kettingolie en doe je één druppel op elke roller (de cilinder die loodrecht op elke schakel staat). Afhankelijk van de kettinglengte moet je ongeveer 100 - 116 druppels op de ketting smeren. Als je alle rollers hebt voorzien van een druppel olie, draai je aan een pedaal en laat de ketting paar keer achteruit lopen om te zorgen dat het smeermiddel aan de binnenkant van de ketting doordringt. Veeg vervolgens het overtollige smeermiddel van de ketting af. Waarom moet je de ketting droog vegen? Overtollig smeermiddel trekt vuil aan zodat de ketting sneller vuil wordt, waardoor je hem vaker moet schoonmaken en opnieuw moet smeren.

Om de Di2-hoofdaccu op te laden, sluit je de oplaadkabel aan op de achterderailleur en een voedingsbron. Wordt de accu niet opgeladen? Controleer de aansluitingen van de Di2-draden met behulp van de meegeleverde Di2-tool (EW-SD300). Of maak de keuze om een nieuwe accu te kopen voor het nieuwe seizoen. Wanneer je de oplaadbare lithium-ion accu of de knoopcellen vervangt, gooi de oude exemplaren dan weg in een daarvoor bestemde afvalbak of breng ze naar een recyclingcentrum.

Batterijen in de schakelhendels controleren 

Elke 12-speed Di2 schakelhendel heeft zijn eigen knopcelbatterij waardoor hij draadloos kan communiceren met de rest van de aandrijflijn. Om de knoopcellen in het Di2-systeem te controleren, druk je beide schakelknoppen op een van de hendels tegelijkertijd een halve seconde in. De led op de schakelhendel gaat branden en geeft het batterijniveau weer. Vergeet ook niet de andere schakelhendel volgens dezelfde procedure te controleren.

Indicatorlampjes voor batterij in schakelhendels

• Constant groen betekent 100 - 11% restlading
• Constant rood betekent 10 - 1% restlading
• Geen brandende led: nieuwe batterij nodig

Voor fietsen met een mechanische GRX- of Shimano 105-aandrijflijn is het een goed idee om je binnen- en buitenkabels te controleren om soepel en efficiënt te kunnen blijven schakelen. Op deze fietsen zijn de onderdelen van de aandrijflijn verbonden met kabels die lopen van de schakelhendels naar de derailleurs. Wanneer je de fiets naar een andere versnelling schakelt, trekt de versnellingshendel aan de kabel of laat deze iets vieren, waardoor de voor- of achterderailleur heen en weer beweegt om de schakelbeweging in te zetten. Buitenkabels zijn semi-flexibele buizen die de binnenkabels (schakelkabels) geleiden en beschermen.

Naar verloop van tijd kunnen de kabels iets uitrekken en kan er vuil in de buitenkabels komen, waardoor de schakelprestaties worden aangetast. Controleer of je fiets goed schakelt voordat je deze lente de weg op gaat. Als het schakelen stroef aanvoelt of traag reageert, overweeg dan om de binnen- en buitenkabels te vervangen zodat je daarna weer soepel en consistent kunt schakelen.

Hydraulische remmen van racefietsen en gravelbikes zijn effectief en gaan lang mee, maar het systeem heeft wel een paar onderdelen die aan het begin van het seizoen gecontroleerd moeten worden om een goede werking te garanderen. Als je de remmen inknijpt, wil je ook echt dat je fiets stopt! Besteed extra aandacht aan de remblokken en de remvloeistof wanneer je het remsysteem controleert.  

Voer een visuele inspectie uit van de remblokken om te bepalen hoever ze zijn versleten en of ze vervangen moeten worden door een nieuw setje. Let op het verhoogde deel van de remblokken dat tegen de remschijf aandrukt. Er moet nog (slijt)materiaal zichtbaar zijn, voorbij de metalen veer die de remblokken op hun plek houdt. Als het slijtmateriaal gelijk ligt met de metalen veer, is het de hoogste tijd om de remblokken te vervangen.  

As je een schrapend metaal-op-metaal-geluid hoort tijdens het remmen, dan is dat een andere indicator die aangeeft dat het tijd is om je remblokken te vervangen. Dat geluid betekent dat je remblokken te ver versleten zijn en onmiddellijk moeten worden vervangen omdat je anders je remschijven kunt beschadigen.

Controleer of de remleidingen niet versleten zijn of dat de buitenlaag op een bepaald punt is doorgesleten. Kijk ook of er geen olie op of rond de remklauwen en remhendels zichtbaar is. Deze beide aspecten geven aan dat kritische onderdelen van het systeem waarschijnlijk moeten worden gerepareerd of vervangen. Overweeg om de remleidingen te vervangen en de remmen te ontluchten, of breng je fiets naar je plaatselijke fietsenmaker voor reparatie.

Als je in staat bent om zelf je remmen te ontluchten, overweeg dan om de remvloeistof minimaal eenmaal per seizoen te vervangen met de gebruiksvriendelijke Shimano ontluchtingstrechter. Daarmee kun je de oude vloeistof die uit de remklauw komt visueel inspecteren. Normaal gesproken zou de vloeistof roze en doorzichtig moeten zijn. Als de vloeistof donker of zwart is, duidt dat op vervuiling en moet de vloeistof volledig worden ververst via een complete ontluchtingsprocedure.

Als je zelf niet wilt knoeien met het openen van het remsysteem, kan het eenvoudig inknijpen van de remhendels een snelle indicatie geven van de status van de remvloeistof. Trek de remhendels in en let op het volgende: Voelen de remmen sponzig aan? Kun je de hendels helemaal tot aan het stuur inknijpen? Beide symptomen kunnen duiden op problemen zoals lucht of verontreinigingen in de remleidingen of een vloeistoflek. Voer een ontluchtingsprocedure uit met de Shimano ontluchtingstrechter of breng je fiets naar de fietsenmaker voor hulp.

Zorg dat de beide remschijven in goede conditie zijn. Verkleuring op de remschijven is een teken dat ze schoongemaakt of vervangen moeten worden. Een lichte slijtage van het oppervlak van de remschijf is normaal, maar teveel slijtage kan de remprestaties verminderen. Door het Center Lock-ontwerp kun je remschijven eenvoudig en snel vervangen met het juiste gereedschap. Het ontwerpt zorgt ook voor een gelijkmatige krachtverdeling op de borgring, waardoor de montage nog eenvoudiger is.  

Controleer alle bouten op je fiets met een momentsleutel zodat je zeker weet dat alles volgens de specificaties is aangedraaid. Het aanhaalmoment (in Newton-meters, Nm) staat meestal op het onderdeel vermeld of is terug te vinden op de Shimano website en in de gebruikershandleidingen. De bevestigingsbouten voor het stuur en de stuurpen zijn de meest kritische bouten om te controleren omdat ze zorgen voor een veilige besturing van de fiets. Controleer daarnaast ook de derailleurbevestigingsbouten, zadelklembout en de bevestigingsbouten van het zadel. Het juiste aanhaalmoment voorkomt loslopen en verlengt de levensduur van de onderdelen en bevestigingsmiddelen. Als een boutkop versleten lijkt, overweeg dan om deze te vervangen om te voorkomen dat de boutkop afbreekt of het gereedschap beschadigt raakt.

Controleer of de lagers van het balhoofd, de trapas, de wielnaven en de pedalen soepel lopen. Kraken de lagers of hebben ze overmatige speling bij normaal gebruik? Zo ja, dan hebben ze onderhoud nodig of moeten vervangen worden. Sommige lagers kunnen worden geopend, schoongemaakt en opnieuw ingevet, maar volledig afgedichte (industrie)lagers moeten worden vervangen. Balhoofdlagers en geschroefde trapassen zijn gebruiksvriendelijk ontworpen en je kunt ze vaak zelf vervangen. Als er speciaal gereedschap nodig is om de lagers te verwijderen of te monteren (zoals bij press-fit trapassen of naven), ga dan naar je plaatselijke fietsenwinkel waar ze je graag helpen met deze onderhoudswerkzaamheden.

Controleer je fietsbanden op slijtage of forse schade. Als het rubber is gescheurd of overmatig versleten, overweeg dan om je banden voor de start van het seizoen te vervangen. Als het karkas zichtbaar is door scheuren in het loopvlak of de zijwanden, dan is het eveneens tijd om aan nieuwe banden te denken. Er gaat niets boven vers rubber om het seizoen goed af te trappen. 

Als de banden er nog goed uitzien, vergeet dan niet om de toestand van het dichtmiddel te controleren als je tubeless banden gebruikt. Zelfs dichtmiddel dat een paar maanden geleden nog vers was, kan uitharden en een rubberachtige latex-pannenkoek worden als het te lang in de band zit. Schud de band heen en weer en luister of je een klotsend geluid hoort. Als je dat niet hoort, is de kans groot dat het dichtmiddel is uitgehard. Voor een visuele inspectie haal je band aan één zijde een klein stukje van de velg en zet het wiel met de opening naar beneden. Als er geen vloeibaar dichtmiddel naar beneden stroomt, verwijder dan de band in zijn geheel. Schep het oude dichtmiddel uit de band en vervang het door verse vloeistof.

Dichtmiddel kan op twee manieren worden bijgevuld. Bij de eerste methode haal je de band een klein stukje los van de velg, precies genoeg om 30 - 60 ml dichtmiddel in de band te gieten. Vervolgens leg je de band weer op de velg en pomp je hem op. Dit is een goede optie als je veel verouderd dichtmiddel uit de band moet halen. Maar er is ook een nadeel. Door de band uit de velgrand te halen, moet je misschien de hieldraad weer terug in de velgrand drukken met behulp van perslucht. Dat kan veel gedoe zijn als je geen luchtcompressor, een speciale tubeless voetpomp of een paar losse CO₂-patronen tot je beschikking hebt.

De tweede methode om meer dichtmiddel in de band te krijgen is om de band volledig op de velg te laten zitten en simpelweg de ventielkern los te draaien (zorg er wel voor dat je de band eerst leeg laat lopen voordat je de ventielkern verwijdert). Doe vervolgens 30 - 60 ml dichtvloeistof in een injectiespuit en spuit dit voorzichtig door het ventiel. Draai de ventielkern weer in het ventiel en pomp de band op. Deze methode is veel minder ingrijpend en meestal is het niet nodig om de hieldraad van de tubeless band weer in de velg te drukken met perslucht. Je hebt echter wel een vloeistofspuit en een tooltje nodig om de ventielkern te verwijderen (beide zijn gemakkelijk verkrijgbaar, maar het is zeer specifiek gereedschap).

Bereid je voor op een succesvol wielerseizoen door je fiets te poetsen, te controleren en gebruiksklaar te maken. Zorg dat je spullen in goede conditie zijn, of vervang onderdelen die overmatige slijtage vertonen. Deze lijst met controlepunten en onderhoudsadviezen lijkt misschien lang en ontmoedigend, maar als je elk onderdeel hebt gecontroleerd, kun je met een vertrouwd gevoel aan het fietsseizoen beginnen.

Als je twijfels hebt bij het uitvoeren van deze controles, aarzel dan niet en breng je fiets naar je plaatselijke fietsenmaker voor een voorjaarsinspectie. In de winkel werken per slot van rekening professionele monteurs die jouw fiets graag weer in topconditie brengen zodat hij klaar is voor elk fietsavontuur dat voor je ligt.